محضر مبارک حضرت آیت الله حیدری(دام ظله)؛

سلام علیکم،

به نظر شما تدریس عرفان نظری در حوزه های علمیه ضروری است؟ لطفا توضیح بفرمایید؟!

در جواب بیان می شود که:

من یک ثمره و نتیجۀ کوچکی از ابحاث عرفان نظری برای شما می گویم. الان یک مسئله ای مطرح است که کار و وظیفه اصلی امام زمان (عج) در عصر غیبت چیست؟ اگر بگویید هدایت است، که الان امام (ع) کسی را به صورت ظاهری هدایت نمی‌کند؛ زیرا ما شیعیان معتقدیم که در عصر غیبت کبری ارتباط مستقیمی با امام زمان (عج) وجود ندارد. پس آن کارهایی که آباء طاهرینشان و ائمۀ سابقین (علیهم السلام) انجام می دادند مانند هدایت مردم، تأسیس حوزه ها، توجیه مردم، جلوگیری از انحراف مکتب و … در عصر غیبت میسر نیست.

پس وظیفه حضرت و ثمره وجودی ایشان چیست؟ چرا روایات اصرار دارند که در هر زمانی باید حتما امام وجود داشته باشد: «لا تخلو الأرض من حجة»؟ پاسخ را باید در تئوری «انسان کامل» جستجو کرد که واسطۀ فیض بین خداوند متعال و بین کلّ جهان امکان است؛ نه فقط بین خداوند و بین زمین است بلکه واسطۀ فیض بین خدای متعال و بین کلّ جهان امکان است؛ لذا در شب قدر ملائکه هم باید خدمت امام زمان (عج) بیایند و تکلیفشان را بگیرند و بروند.

تئوری «انسان کامل» که یک نظریه عرفانی است و مؤسس اصلی اش إبن عربی است (البته قبل از ابن عربی هم اجمالا مطرح بوده و لکن مؤسس اصلی¬اش که آن را به صورت یک تئوری کامل ارائه کرده، شیخ أکبر است)، نتایج کلامی هم دارد. لذا ملاحظه می‌کنید که مسائل عرفانی چگونه مسائل کلامی مان را تغذیه می کند و إلا اگر نظریۀ عرفانی انسان کامل نباشد، شما نمی توانید در مسائل مربوط به امام زمان (عج) جوابگوی بسیاری از سؤالات و شبهات باشید. این نظریه از عرفان نظری شیخ اکبر ابن عربی می آید.

لذا بنده معتقدم تدریس عرفان نظری در حوزه های علمیه – برای اهلش – ضروری است. چون اگر مبانی عرفا را خوب متوجه نشویم، نه حکمت متعالیه را خوب می فهمیم و نه تأثیرات حکمت متعالیه در اصول، فقه، کلام و تفسیرمان را در می یابیم.

برگرفته از مصاحبۀ مجلۀ حریم امام با آیت الله حیدری درباره اندیشه های ابن عربی