محضر مبارک حضرت آیت الله حیدری(دام ظله)؛

سلام علیکم،

اولین مسأله در معرفة الله چیست؟ لطفا توضیح بفرمایید؟!

در جواب بیان می شود که:

بسیاری از افراد گمان می کنند که «معرفة الله» و «توحید» با هم مترادف هستند؛ در حالی که این گونه نیست! توحید یکی از ثمرات معرفة الله است. معرفة الله عنوان عامی است که مسائل گوناگونی را در بر می گیرد که اولین آن ها «نفی حدّ» از ذات خداوند است، سپس «توحید» و مسائل دیگر.

اینکه معمولاً گفته می شود اولین مسألۀ در میان معارف دینی توحید است، دیدگاه صحیحی نیست؛ چرا که «توحید» مبتنی است بر «نفی حدّ»؛ یعنی تا کسی ابتدا نامتناهی بودن خداوند را اثبات نکند، نمی تواند به توحید برسد.

اگر کسی خدا را محدود دانست، گرفتار شرک و چندخدایی می شود. دلیل نقلی این مطلب مهم که مسألۀ «نفی حدّ» بر مسألۀ «توحید» و یگانه دانستن خدا مقدّم است، روایتی از امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغة می باشد:
«و من حدّه فقد عدّه»؛ نهج البلاغة/ خطبۀ یک (کسی که خداوند را محدود بداند، او را در شمارش آورده و متعدّد دانسته)؛
یعنی لازمۀ محدود دانستن خدا، معدود، متعدّد و متکثّر انگاشتن اوست و در مقابل، نامحدود دانستن حق تعالی، به توحید و یگانگی او می انجامد.

برگرفته از دروس معرفة الله، جلسۀ اوّل.