در رابطه با محبّت و رضایت میان خداوند و بندگان، سه مرتبه و درجه قابل فرض است.
مرتبۀ اوّل: محبت و رضایت بنده نسبت به خداوند
درجۀ اوّل این است که بنده، خداوند را دوست بدارد و از او راضی باشد، اما اصلاً معلوم نیست که خداوند هم لزوماً او را دوست داشته باشد یا نه؛ چرا که ممکن است آن بنده اهل ظلم و تعدّی به دیگران بوده باشد: «وَ اَللّهُ لا يُحِبُّ اَلظّالِمِينَ»؛ آل عمران/ ۵۷ ( و خداوند ظالمان را دوست ندارد).
مرتبۀ دوّم: محبت و رضایت خداوند نسبت به بنده
درجۀ دوّم این است که خداوند بنده ای را دوست بدارد و از او راضی باشد. واضح است که این مرتبه بالاتر از مرتبۀ قبل است؛ زیرا محبّت خداوند نسبت به فرد یا گروهی خاص مورد تصریح قرار گرفته و قطعیّت یافته است: «رجالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَ اَللّهُ يُحِبُّ اَلْمُطَّهِّرِينَ»؛ توبه/ ۱۰۸ (مردانی كه دوست دارند پاكيزه باشند؛ و خداوند پاكيزگان را دوست دارد).
مرتبۀ سوّم: محبت و رضایت خداوند نسبت به بنده و جلب رضایت او!
فراتر از دو مقام مذکور، مقام دیگری وجود دارد که بالاتر از آن قابل تصوّر نیست. در این مرتبه، خداوند نه تنها بندۀ خود را دوست دارد، بلکه این محبّت او آن چنان شدید است که در مقام راضی کردن بندۀ محبوب خود بر می آید. به نظر می رسد قرآن کریم این مقام بسیار بلند و دست نیافتنی را – علی التحقیق – فقط برای رسول گرامی اسلام حضرت محمد (ص) در نظر گرفته و به رسمیّت شناخته است. آیۀ ۵ از سورۀ مبارکۀ «ضحی» به این حقیقت تصریح نموده است: «وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضى»؛ الضحی/ ۵ (و بزودى پروردگارت آن قدر به تو عطا خواهد كرد كه خشنود شوى).
بر اساس آیۀ فوق، خداوند متعال به پیامبر (ص) خود فرموده آن قدر به تو عطا خواهم کرد که راضی و خشنود شوی.
اکنون سؤال این است که آیا در قرآن آیه ای ذکر شده که مشخّص کند خداوند چه چیزی به نبی اکرم (ص) عطاء نموده که ایشان راضی شده باشند؟ به بیان دیگر، آن چه چیز با عظمتی است که خداوند به وسیلۀ آن اشرف الأنبیاء والمرسلین را خشنود کرده است؟!
در پاسخ باید گفت در قرآن کریم فقط یک آیه وجود دارد که در آن مصداق «عطای» خداوند به پیامبر اکرم (ص) ذکر شده است: «إِنّا أَعْطَيْناكَ اَلْكَوْثَرَ»؛ الکوثر/ ۱ (ما به تو كوثر [خير و بركت فراوان] عطاء كرديم!).
همان طور که در آیۀ اوّل مشاهده نمودیم، خداوند به پیامبر (ص) وعدۀ «عطاء» و بخشش می دهند. در آیۀ دوّم هم دقیقاً همین لفظ «عطاء» آمده و مصداق بخشش الهی در آن مشخص شده است.
از دیدگاه ما بر اساس نظریۀ «وحدة المفهوم و تعدّد المصداق» – که در حوزۀ تفسیر و سایر زمینه ها بدان قائلیم – «کوثر» دارای یک معنای عام و واحد است که عبارت می باشد از «خیر کثیر»، اما مصادیق آن معنای واحد، می تواند در دنیا و آخرت متعدّد باشد.
بنده معتقدم مهمترین و کامل ترین مصداق «خیر کثیر»، حضرت زهرا (سلام الله علیها) می باشد که خداوند به وسیلۀ ایشان، پیامبر خود را راضی و خشنود نموده است و این که اولین و مهمترین مصداق خیر کثیر، حضرت فاطمه (س) است، از ادامۀ آیه مشخص می شود: «فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ اِنْحَرْ * إِنَّ شٰانِئَكَ هُوَ اَلْأَبْتَرُ»؛ (پس براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى كن! * دشمن تو قطعاً بريده نسل و بى عقب است!).
و این حاکی از عظمت مقام فاطمۀ زهرا (س) است که مقامی بالاتر از آن برای وی قابل تصوّر نیست؛ زیرا اگر درجه ای بالاتر از آن ممکن بود، خداوند آن را به رسول خود عطا می فرمود.
پس بر مبنای دو آیۀ فوق می توان نتیجه گرفت، تنها راه جلب رضایت پیامبر اکرم (ص) از سوی خداوند متعال، اعطای کوثر به ایشان بود و مصداق اتمّ کوثر و خیر کثیر هم، بدون تردید دختر عظیم الشأن ایشان حضرت زهرا (سلام الله علیها) بود، دختری که رسول خدا (ص) وی را پارۀ تن خود نامید و رضایت و غضب او را، نشانۀ رضایت و غضب خداوند متعال معرفی نمود.
برگرفته از جلسۀ دیدار مجلۀ حریم امام (ره) با آیت الله حیدری دربارۀ جایگاه و مقام حضرت زهرا (سلام الله علیها).
